Dit interview over Perspectiefvol Leiderschap verscheen oorspronkelijk op de website van GoodGovernance.NU.
Jhr Bert-Jan Peter van der Mieden is oprichter van bureau Pyramide en auteur van het boek: ‘Perspectiefvol leiderschap. Management in de 21e eeuw’. Met als ondertitel: Samen op koers naar een luisterrijke toekomst. Een reisgids voor individuen, teams en organisaties, waardoor wij regionaal, nationaal en mondiaal kunnen floreren door regie.
Wat maakt dat je je zo inzet voor perspectiefvol leiderschap?
In mijn werk als psychiatrisch verpleegkundige en in diverse staf- en managementfuncties in het bedrijfsleven, constateerde ik dat er in organisaties veel energieverlies was doordat mensen elkaar niet vertrouwden. Ik herken tekenen van wantrouwen heel goed, want ik ben opgegroeid in een sfeer van wantrouwen. Pas nadat ik op mijn vijftiende het ouderlijk huis verliet, kreeg ik pas echt ruimte voor mijn eigen verlangens en ideeën. Bij volwassenen in een organisatie leidt een gebrek aan vertrouwen tot verborgen agenda’s, of mensen haken af. Ik merkte dat de vitaliteit uit de organisatie wegstroomt, als er geen ruimte wordt gegeven aan de creativiteit, de ideeën en de verlangens van mensen. Toen ik in 1992 mijn bureau Pyramide oprichtte, besloot ik daarom een methodiek en instrumentarium te ontwikkelen waardoor men in staat is vertrouwen, verbondenheid en vitaliteit te verkrijgen en te vergroten en daar waar nodig te herstellen. En de regie stevig ter hand kan nemen in leven, wonen en werken.
Hoe werkt de Pyramide aanpak?
De eerste stap is die van onzekerheid naar vertrouwen, door te luisteren naar jezelf. We vinden het wellicht lastig om te erkennen, maar we zijn allemaal wel eens onzeker. Het is goed dat ook leidinggevenden zich realiseren dat omgaan met onzekerheid bij hun functie hoort. Onzekerheid over wat er om je heen gebeurt, maar ook je eigen onzekerheid: waarom reageerde ik nu zo? Kan ik de anderen meekrijgen? Krijg ik respect en waardering? Door te luisteren naar onszelf versterken we ons zelfvertrouwen. De tweede stap is van vertrouwen naar verbondenheid, door te luisteren naar de ander. Je krijgt inzicht in de verlangens en doelstellingen van de ander, ontdekt de synergie en komt samen tot een doel dat verder gaat dan de eigen belangen. De derde stap is van verbondenheid naar vitaliteit, door te luisteren naar het andere.
Een mooi voorbeeld is de aanpak van mijn leidinggevende indertijd, de algemeen directeur bij een financiële dienstverlener. Hij wilde een grote reorganisatie doorvoeren en stuurde veel informatie de organisatie in. Dat werkte niet, want er gebeurde niet wat hij voor ogen had. “Waarom snappen ze me niet?”, verzuchtte hij. Ik heb hem uitgelegd dat alleen met het tweede echelon praten, nog steeds te veel eenrichtingverkeer was. Hij heeft de uitdaging aangenomen om met mensen op de werkvloer in de organisatie het gesprek aan te gaan. Gewoon, rechtstreeks contact over waar het nou eigenlijk om ging in het werk. Dat was de sleutel voor een succesvolle verandering. Het geldt voor alle leidinggevenden: zonder een goed gesprek met direct betrokkenen gaat het niet.
Wat betekent dit voor ambitieuze bestuurders, toezichthouders, (top)managers, bestuurssecretarissen?
De Pyramide-aanpak wordt door de gebruikers daarvan kennelijk als zo verdiepend, verrijkend en pragmatisch ervaren, dat men de informatie over het traject en het boek als checklist gebruikt. Leidinggevenden krijgen meer zicht op hun eigen levensopdracht en levensopgave en hoe ze daar de regie over kunnen pakken. Door zich meer bewust te zijn van hun zelfbeeld, mensbeeld en wereldbeeld, acteren en reageren ze effectiever.
Maar het gaat niet alleen om bewustzijn. Daarom is vertrouwensmanagement niet alleen gebaseerd op bewust, intuïtief en rationeel denken, maar wordt ook het durven, kunnen, mogen, voelen en willen meegenomen. Leidinggevenden merken dat de communicatie daardoor veel effectiever en plezieriger wordt en dat het luisteren naar de ander hen verrijkt als mens en als leidinggevende. Als wij bijvoorbeeld daadwerkelijk diversiteit nastreven, moeten we accepteren dat de ander wellicht anders communiceert dan wij en andere omgangsnormen heeft. Door de Pyramide-aanpak leer je elkaar goed kennen en ben je in staat met eenieder effectief te communiceren.
Leidinggevenden leren tevens hoe zij effectief met macht en tegenmacht en met sprekers en zwijgers kunnen omgaan. En merken dat ze, door vertrouwen te managen, eerder en de juiste informatie verkrijgen om de juiste beslissingen te kunnen nemen.
